شهرستان سرپل ذهاب با مساحتی بالغ بر 1271 کیلو متر در 45 درجه و 52 دقیقه طول شرقی و 34 درجه و 24 درجه عرض جغرافیایی در غرب کشور جمهوری اسلامی ایران و منتهی الیه شیب ارتفاعات زاگرس بر سر راه بین المللی تهران – بغداد موسوم به جاده کربلا با قدمتی بالغ بر 2800 سال قبل ازمیلاد حضرت مسیح (ع) با فاصله 665 کیلومتری از تهران واقع گردیده است و از شهرستان های مرزی و باستانی و زر خیز استان کرمانشاه می باشد. قدمت آن بر اساس مطالعه آثار باستانی و کتیبه های آن از قبیل کتیبه و سنگ نوشته آنوبانی نی پادشاه لولوبی ها که در ضلع شمال شرقی که بر سینه رشته کوه همیشه استوار زاگرس حک شده که یکی از قدیمی ترین و به عبارتی اولین هنر معماری روسنگ آسیا بشمار می رود و نیز دکان داوود، طاق گرا و ده ها اثر باستانی و تاریخی دیگر قابل دستیابی و استخراج است.

نمایی از شهر سرپل ذهاب 

این شهرستان از شمال به شهرستان جوانرود، از غرب به شهرستان قصرشیرین و کشور عراق، از شرق به شهرستان اسلام آباد و از جنوب به شهرستان گیلان غرب محدود شده است. ارتفاع متوسط شهرستان از سطح دریا 550 متر بوده و در یک تغییر ناگهانی ارتفاع نسبت به شرق شهرستان در فاصله بطول کمتر از 100 کیلومتر پس از طی گردنه پاطاق به بیش از1000 متر می رسد که این خود باعث ایجاد طبیعتی بسیار جذاب، دلپذیر و کاملاً متفاوت با اقلیم سرزمینهای قرار گرفته بر روی ارتفاعات مذکور شده است. علاوه بر آن، این امر باعث ایجاد جریان های آب سطحی و تغذیه سفره های زیرزمینی دشت های حاصلخیز این شهرستان گردیده که نعمتی بس عظیم و حیاتی است و در کمتر مکانی شاهد آن می باشیم. این شهرستان در جلگه ای نسبتاً وسیع که اطراف آن را ارتفاعات و تپه ماهور هایی احاطه کرده قرار گرفته است که باعث ایجاد دشتهای مستعد و حاصلخیز دشت ذهاب، قلعه شاهین، دیره، ریخک و... شده که به نوبه خود به لحاظ دارا بودن رودخانه ها، سراب ها و چشمه سارهای متعدد و فراوانی از جمله رودخانه الوند، دله شیر، هواسان، جگیران، کلم کبود و سراب ماراو، گلو دره، پیران، سرابگرم، قره بلاغ، قلعه شاهین، مامیشان و... منحصر به فرد می باشد .

شهرستان سرپل ذهاب دارای آب و هوایی با زمستان های معتدل و تابستان های گرم بوده و حداکثر نزولات جوی در زمستان و مقدار کمی در پاییز و بهار بوده تابستانی خشک و بی باران دارد. بهترین زمان برای مسافرت به این شهرستان اسفند و فروردین ماه است. در طول این مدت هوایی بسیار مطبوع و دل انگیز با طبیعتی سرسبز منتظر میهمانان می باشد. در طول فصل تابستان گرمایی بسیار طاقت فرسا با اندکی رطوبت در این شهرستان حکم فرماست و مسافرت در طول تابستان به این منطقه چندان جذاب نمی باشد.

به دلیل آب و هوای گرم و وجود آب فراوان در این شهرستان زمینه کشاورزی و دامپروری در آن بسیار مناسب می باشد. گستره باور نکردنی از انواع محصولات کشاورزی در این شهرستان به عمل می آید که مهمترین آنها گندم، جو، نخود، پنبه، برنج، سیفیجات، گردو، انار، نارنگی، خرما و... است. به دلیل مناسب بودن آب و هوا تقریبا در تمام فصول در این شهرستان محصول قابل برداشت وجود دارد.

نمایی از طبیعت و زیبایی های سرپل ذهاب

 در صورتی که قصد اقامت در چادر را در این شهرستان دارید، لازم است بدانید که جانوران و حشرات موزی فراوانی در این منطقه وجود دارد. البته این نکته تنها در فصل گرما می تواند خطرساز باشد و در سایر فصول با خیال راحت می توان در هوای آزاد شب را به صبح رسانید. وجود مارهای سمی، عقرب های گوناگون، رطیل، زنبور و پشه می تواند باعث به یاد ماندن خاطرات نه چندان جذاب برای شما شود.

این شهرستان به لحاظ پیشینه تمدن تاریخی و باستانی دارای آثار متعددی حدوداً سی و دو اثر بوده که میتوان از آثار دوره اسلامی بقعه مبارکه احمد ابن اسحاق از محدثین و صحابه ائمه و وکیل خاص امام حسن عسگری (ع) و ملاقات کننده امام زمان (عج) و سفیر خاص آن امام همام (ع) در قم بوده که مدفن ایشان از گذشته های دور دراین شهرستان همواره ملجاء و مورد توجه ارادتمندان بوده و همچنین آثار نقش برجسته دوران حکومت ماد، دکان داوود، طاق گرا، آثار برجسته و نقوش مربوط به دوران هخامنشی، ساسانی، اشکانی اشاره نمود که این خود حکایتی بر قدمت این شهر در گذشته ها و اعصار دارد. این شهرستان به لحاظ پیشینه فرهنگی ریشه دار، دارای خرده فرهن گهای متنوع، ایلات و طوایف متعددی با گرایش به اعتقادات و باورهای مذهبی گوناگون (شیعه، سنی، اهل حق) است که سالیان سال در کمال یکرنگی و وحدت، گذران زندگی نموده به طوری که در طول هشت سال دفاع مقدس در جهت حفظ و حراست کیان مقدس ایران اسلامی از هیچ کوششی فرو گذار ننموده و در راه پاسداری از حدود و ثغور مملکت خویش تعداد 803 نفر شهید و 163 نفر آزاده و 840 نفر جانباز تقدیم این انقلاب نموده است.

از جمله آثار دیگر این شهرستان می توان به موارد زیر اشاره نمود: نقش آنوبانی نی – نقش برجسته کتیبه دار – قربانگاه – آتشدان – پله ها و صفه – دکان داوود – مرد مادی در حال نیایش – برد عاشقان – کتیبه اشکانی – سنگ نبشته مردوک آپال ایدین – زیچ منیژه در ابتدای دشت قلعه شاهین – قلعه منیژه – حوض منیژه - قلعه شاهین – زیجگه سراب – نقاره کوب – برج هزارگریه – برج کل گاراه – قلعه مریم – تپه سراب ذهاب – آتشگاه سراب ذهاب – نهر والاش – برج والاش – آتشکده کویک – آتشدان برد عاشقان – دروازه جبال - قلعه سرخ دیزه – تاق گرا – قصر پاتاق – گور حمزه قاری – قریه مله دیز نقش پادشان لولوبی

در این شهر مسافرخانه ای وجود ندارد و در صورتی که قصد اقامت بیش از یک روز را دارید این نکته را مد نظر داشته باشید. مکان های زیادی برای چادر زدن وجود دارد. پارک جنگلی شهر و پارک داخل شهر مکان های مناسب و البته کاملا امنی هستند که با خیال راحت می توانید در آن اقامت کنید.

سنگ نوشته آنوبانی نی(سنگ برجسته 4800 ساله آنوبانینی؛ شهرستان سرپل ذهاب) دکان داود (دکان داوود، کل داوود، کل داو؛ سرپلذهاب)

آستان احمد بن اسحاق (مقبره و بارگاه میر احمد، میر آمد)