+ 0 -
ADA



آیین‌نامه‌ی اجرایی تأسیس و فعالیت سازمان‌های غیردولتی

 

 

 فصل اول ـ کلیات

مادّه‌ی 1-  در این آیین‌نامه واژه‌ها و عبارات زیر به‌جای مفاهیم مشروح مربوط به کار می‌روند:

الف) سازمان غیردولتی که در این آیین‌نامه «سازمان» نامیده می‌شود، به تشکل‌هایی اطلاق می‌شود که توسط گروهی از اشخاص حقیقی یا حقوقی غیرحکومتی به‌صورت داوطلبانه با رعایت مقررات مربوط تأسیس ‌شده و دارای اهداف غیرانتفاعی و غیرسیاسی است.

تبصره‌ی‌ 1- عناوین «جمعیت»، «انجمن»، «کانون»، «مرکز»، «گروه»، «مجمع»، «خانه»، «مؤسسه» و نظایر آن می‌تواند به‌جای واژه‌ی «سازمان» در نام‌گذاری به‌کار‌گرفته‌شوند.

تبصره‌ی‌ 2- واژه‌ی «غیردولتی» به این معناست که دستگاه‌های حکومتی در تأسیس و اداره‌ی سازمان دخالت نداشته باشند. مشارکت مقامات و کارکنان دولتی در تأسیس و اداره‌ی سازمان، درصورتی‌که خارج از عنوان و سمت دولتی آنان باشد، مانعِ وصف غیردولتی سازمان نخواهد بود.

تبصره‌ی 3- اهداف غیرسیاسی دربردارنده‌ی فعالیتی است که مشمول مادّه‌ی یک قانون احزاب نگردد.

تبصره‌ی 4- اهداف غیرانتفاعی عبارت است از عدم فعالیت‌های تجاری و صنفی انتفاعی به‌منظور تقسیم منافع آن بین اعضا، مؤسسان، مدیران و کارکنان سازمان.

تبصره‌ی 5- داوطلبانه به معنای مشارکت و تأسیس و اداره‌ی سازمان بر اساس اصل آزادی اراده‌ی اشخاص است.

ب) هیأت‌مؤسس به مجموعه اشخاصی گفته می‌شود که سازمان را تأسیس می‌نمایند.

پ) پروانه‌ی فعالیت، سندی است که توسط مراجع مقرر در این آیین‌نامه با رعایت ضوابط مربوط در جهت تشکیل سازمان صادر می‌شود.

ت) مراجع نظارتی مشتمل بر هیأت‌نظارت شهرستان (متشکل از فرماندار، نماینده‌ی شورای اسلامی شهرستان و نماینده‌ی سازمان‌های غیردولتی شهرستان)، هیأت‌نظارت استان (مرکب از استاندار، نماینده‌ی شورای اسلامی استان و نماینده‌ی سازمان‌های غیردولتی) و هیأت‌نظارت کشور (مرکب از معاون ذی‌ربط وزیر کشور، نماینده‌ی شورای عالی استان‌ها و نماینده‌ی سازمان‌های غیردولتی) می‌باشند که بر اساس این آیین‌نامه و با رعایت ضوابط مربوط، در سطح شهرستان، استان و کشور نسبت به نظارت بر سازمان‌های غیردولتی، غیر از تشکل‌هایی که مطابق قانون مرجع نظارتی خاص برای آن‌ها پیش‌بینی‌ شده است، اقدام می‌نمایند. نظارت بر سازمان‌های غیردولتی فرااستانی، کشوری یا بین‌المللی با هیأت‌نظارت کشور خواهد بود.

مادّه‌ی 2- سازمان پس از اخذ پروانه‌ی فعالیت و ثبت برابر ضوابط این آیین‌نامه و سایر مقررات جاری دارای شخصیت حقوقی می‌گردد.

مادّه‌ی 3- موضوع فعالیت سازمان مشتمل بر یکی از موارد علمی، فرهنگی، اجتماعی، ورزشی، هنری، نیکوکاری و امور خیریه، بشردوستانه، امور زنان، آسیب‌دیدگان اجتماعی، حمایتی، بهداشت و درمان، توان‌بخشی، محیط‌زیست، عمران و آبادانی و نظایر آن یا مجموعه‌ای از آن‌ها است.

فصل دوم ــ حقوق و تکالیف

مادّه‌ی 4- سازمان حق دارد متناسب با موضوع فعالیت خود، با رعایت این آیین‌نامه و سایر قوانین و مقررات مربوط فعالیت نموده و ازجمله نسبت به موارد زیر اقدام نماید:

الف) ارایه‌ی خدمات امدادی موردنیاز دستگاه‌های دولتی و عمومی غیردولتی.

ب) اظهارنظر و پیشنهاد راه‌کارهای مناسب:

1- در فرایند برنامه‌ریزی مراجع دولتی و عمومی غیردولتی در سطوح شهرستان، استان یا ملی برحسب مورد.

2- در مورد آثار و نتایج فعالیت‌های دستگاه‌های دولتی و عمومی غیردولتی، نقایص و مشکلات موجود به مراجع و دستگاه‌های قانونی ذی‌ربط.

پ) کمک به اجرای برنامه‌ها و پروژه‌های دستگاه‌های دولتی و عمومی غیردولتی از طریق توافق و تفاهم با آن‌ها.

ت) برگزاری اجتماعات و راهپیمایی‌ها در جهت تحقق اهداف سازمان.

ث) انتشار نشریه.

ج) انجام هرگونه عملیات دیگر برای تأمین اهداف مقرر در اساس‌نامه‌ی سازمان.

چ) حق دادخواهی در مراجع قضایی و شبه‌قضایی.

مادّه‌ی 5- سازمان مکلف است گزارش عملکرد اجرایی و مالی سالانه‌ی خود را حداکثر تا دو ماه پس از پایان هر سال مالی به مرجع نظارتی مربوط و نیز در طی سال، سایر گزارش‌های عملکرد اجرایی و مالی را بنا به درخواست مرجع یادشده، حسب مورد، ارایه و هم‌چنین نسبت به انتشار خلاصه‌ای از گزارش سالانه‌ی مذکور برای اطلاع عموم، در محدوده‌ی جغرافیایی فعالیت خود اقدام کند.

مادّه‌ی 6- هزینه‌های سازمان از منابع زیر تأمین می‌شود:

الف) هدیه، اعانه و هبه‌ی اشخاص حقیقی و حقوقی اعم از داخلی و خارجی و دولتی و غیردولتی.

ب) وقف و حبس.

پ) وجوه حاصل از فعالیت‌های انجام‌شده در چارچوب موضوع فعالیت، اهداف و اساس‌نامه‌ی سازمان و این آیین‌نامه.

ت) حق عضویت در سازمان.

تبصره‌ی 1- سازمان موظف است پیش از دریافت کمک از منابع خارجی، مشخصات منبع کمک‌کننده، میزان کمک و چگونگی آن را به‌صورت مشروح برحسب مورد به مراجع نظارتی مربوط اعلام نماید. مراجع مذکور موظف‌اند ظرف حداکثر یک هفته از تاریخ وصول استعلام یادشده، نسبت به نظرخواهی از وزارتخانه‌های اطلاعات و امور خارجه و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اقدام نمایند.

موافقت دستگاه‌های یادشده ضروری است و این دستگاه‌ها موظف به اظهارنظر ظرف حداکثر یک ماه از تاریخ وصول استعلام می‌باشند. عدم ارایه پاسخ ظرف این مدت به‌منزله‌ی نظر موافق است.

تبصره‌ی 2- دریافت کمک از مجامع رسمی بین‌المللی و منطقه‌ای و آژانس‌های وابسته به سازمان ملل، نیاز به دریافت مجوز ندارد. فهرست سازمان‌های یادشده توسط وزارت امور خارجه تهیه می‌شود و در اختیار هیأت‌نظارت قرار می‌گیرد.

مادّه‌ی 7- تقسیم دارایی، سود و یا درآمد سازمان در میان مؤسسان، اعضا و مدیران و کارکنان آن قبل و پس از انحلال ممنوع است.

مادّه‌ی 8- اساس‌نامه و فعالیت‌های سازمان نباید مغایر با اصول قانون اساسی باشد.

مادّه‌ی 9- سازمان موظف است امکان دسترسی بازرسان مراجع نظارتی مربوط را به اطلاعات و اسناد خود فراهم کند. بازرسان نیز باید در حضور نماینده‌ی سازمان و صرفاً در محل دفتر سازمان، اسناد و اطلاعات مذکور را بررسی نمایند. نحوه‌ی بررسی باید به‌گونه‌ای باشد که به وظایف سازمان خللی وارد نیاید. خارج کردن اسناد از سازمان در راستای بازرسی، مگر به‌ حکم مرجع قضایی صالح، ممنوع است.

مادّه‌ی 10- فعالیت سازمان در کشورهای دیگر باید با کسب مجوز کلی از مرجع نظارتی فرااستانی و ملی باشد.

تبصره‌ی 1- مرجع یادشده، قبل از اعلام نتیجه به سازمان متقاضی، باید از دستگاه‌های دولتی ذی‌ربط از جمله وزارت امور خارجه نظرخواهی نماید. دستگاه‌های مذکور ظرف حداکثر یک ماه باید پاسخ لازم را ارایه دهند، در غیر این صورت نظر آن‌ها موافق تلقی می‌شود.

تبصره‌ی 2- مرجع مذکور باید حداکثر ظرف 45 روز از تاریخ تقاضا، پاسخ لازم را به متقاضی ارایه دهد.

تبصره‌ی 3- ارایه‌ی تقاضای سازمان با محدوده‌ی فعالیت شهرستان و یا استان، حسب مورد در ابتدا از طریق مرجع نظارتی شهرستان یا استان انجام می‌گیرد.

تبصره‌ی 4- شرکت سازمان در مجامع بین‌المللی، دوره‌های آموزشی و نمایشگاه‌ها، باید با اطلاع کتبی به مراجع نظارتی انجام گیرد.

مادّه‌ی 11- سازمان باید در فعالیت‌های خود، قوانین و مقررات و الگوهای رفتاری نهادهای مدنی را رعایت نموده و از ارتکاب اعمال مجرمانه خودداری نماید.

مادّه‌ی 12- سازمان از حق دسترسی به اطلاعات موجود در مؤسسات عمومی برخوردار است و مؤسسات مذکور مکلف‌اند اطلاعات غیرطبقه‌بندی‌شده‌ی خود را در اختیار سازمان قرار دهند.

مادّه‌ی 13- سازمان‌ها و مؤسسات دولتی و عمومی مکلف‌اند در فرایند تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری نسبت به اخذ نظر سازمان اقدام و حسب مورد آن‌ها را برای شرکت در جلسات دعوت و گزارشی از نقطه‌نظرات ارایه‌شده را در اسناد سازمان ذی‌ربط ثبت نمایند.

مادّه‌ی 14- دولت مکلف است وظایف، امور و فعالیت‌های قابل‌واگذاری دستگاه‌های اجرایی به سازمان را شناسایی و نسبت به واگذاری آن اقدام و سازمان نیز حق دارد پیشنهادهای خود را در این خصوص به دولت ارایه کند.

مادّه‌ی 15- سازمان‌های دولتی مکلف‌اند زمینه‌ی مشارکت سازمان در نظارت بر حسن اجرای امور عمومی را فراهم نموده و حسب مورد با هیأت‌های حقیقت‌یاب آن‌ها همکاری نمایند.

مادّه‌ی 16- سازمان حق دارد در موضوع فعالیت‌های خود و برای حمایت از منافع عمومی علیه اشخاص حقیقی و حقوقی در مراجع قضایی اقامه‌ی دعوا نماید.

فصل سوم صدور پروانه‌ی فعالیت

مادّه‌ی 17- متقاضیان تأسیس سازمان مکلف‌اند در غیر از مواردی که مطابق قانون، مرجع خاصی برای صدور پروانه‌ی سازمان‌های مربوط تعیین شده است، درخواست اخذ پروانه را به مراجع نظارتی مقرر در بند (ت) مادّه‌ی (1) ارایه نمایند.

تبصره‌ی 1- دبیرخانه‌ی هیأت‌نظارت کشور، استان و شهرستان به ترتیب در وزارت‌کشور، استانداری و فرمانداری تشکیل می‌شود.

تبصره‌ی 2- مسؤولیت دبیرخانه‌ی هیأت‌نظارت کشور، استان و شهرستان به ترتیب بر عهده‌ی وزارت‌کشور، استانداری و فرمانداری است.

تبصره‌ی 3- اجرای تشریفات اداری و انجام اقدامات موضوع این آیین‌نامه توسط دبیرخانه‌ی هیأت‌نظارت انجام می‌گیرد.

تبصره‌ی 4- تصمیمات لازم مبنی بر صدور یا عدم صدور پروانه و اعطای مجوز در هیأت‌نظارت اتخاذ می‌شوند.

تبصره‌ی 5- صدور پروانه و امضای اوراق مربوط پس از تأیید هیأت‌نظارت در هیأت‌نظارت کشور با وزیر کشور، در هیأت‌نظارت استان با استاندار و در هیأت‌نظارت شهرستان با فرماندار است.

مادّه‌ی 18- هیأت‌مؤسس باید دارای شرایط زیر باشند:

الف) داشتن هجده سال تمام.

ب) تابعیت ایرانی.

پ) دارا بودن صلاحیت تخصصی حداقل دو نفر از مؤسسان در خصوص موضوع فعالیت سازمان.

ت) عدم عضویت در گروه‌هایی که بر اساس رأی دادگاه صالح محارب و معاند شناخته شده‌اند و نداشتن محکومیت مؤثر کیفری به‌نحوی‌که موجب محرومیت از حقوق اجتماعی شود.

تبصره‌ی- هیأت‌مؤسس باید دارای حداقل پنج عضو باشد.

مادّه‌ی 19- سازمان‌های غیردولتی که موضوع یا هدف فعالیت آن‌ها مشترک است، در صورت وجود شرایط زیر می‌توانند شبکه تشکیل دهند یا به عضویت شبکه‌های سازمان‌های بین‌المللی درآیند:

الف) حداقل 2 سال از تاریخ ثبت آن‌ها گذشته باشد.

ب) به محکومیت‌های بند (پ) یا (ت) مادّه‌ی (28) این آیین‌نامه محکوم نشده باشند.

پ) به تکالیف مندرج در مادّه‌ی (5) این آیین‌نامه عمل کرده باشند.

ت) تابعیت آن‌ها ایرانی باشد.

ث) اعضای مؤسس حداقل 5 سازمان غیردولتی ایرانی باشند.

تبصره‌ی 1- انجام استعلام‌های مذکور در تبصره‌ی‌های (2) و (3) مادّه‌ی (22) این آیین‌نامه برای تأسیس شبکه‌های سازمان‌های غیردولتی لازم نیست.

تبصره‌ی 2- صدور پروانه‌ی فعالیت برای شبکه‌های سازمان‌های غیردولتی بر عهده هیأت‌نظارت کشور و تابع مقررات این آیین‌نامه است. حقوق، تکالیف و سایر مقررات شبکه‌های مذکور همان است که برای سازمان‌های غیردولتی پیش‌بینی شده است.

مادّه‌ی 20- هیأت‌مؤسس برای دریافت پروانه‌ی فعالیت باید مدارک زیر را حسب مورد به مراجع مذکور در مادّه‌ی (17) این آیین‌نامه ارایه نماید:

الف) فرم تقاضانامه‌ی تکمیل‌شده.

ب) تصویر مدارک هویتی هیأت‌مؤسس.

پ) اساس‌نامه‌ی سازمان.

ت) اولین صورت‌جلسه‌ی هیأت‌مؤسس.

مادّه‌ی 21- اساس‌نامه‌ی سازمان باید حاوی موارد زیر باشد:

الف) اهداف سازمان.

ب) موضوع فعالیت.

پ) مدت فعالیت.

ت) مرکز اصلی فعالیت.

ث) نحوه‌ی ایجاد شعب.

ج) ارکان و تشکیلات سازمان، نحوه‌ی انتخاب، شرح وظایف و اختیارات و مسؤولیت‌های آن‌ها.

چ) صاحبان امضاهای مجاز.

ح) شرایط پذیرش عضو.

خ) منابع تأمین درآمد و دارایی.

د) نحوه‌ی تغییر و تجدیدنظر در اساس‌نامه.

ذ) نحوه‌ی انحلال.

ر) مشخص ساختن وضعیت دارایی‌ها پس از انحلال.

ز) محدوده‌ی جغرافیایی فعالیت سازمان.

تبصره‌ی 1- اساس‌نامه‌ی سازمان باید بر رأی‌گیری آزاد از تمام اعضا برای انتخاب مدیران و هم‌چنین نحوه‌ی تغییر مدیران و دوره‌ی تصدی آن‌ها و نیز تصمیمات اساسی در ایجاد هرگونه تغییر و تأثیرگذاری تصریح کند.

تبصره‌ی 2- در اساس‌نامه‌ی سازمان باید به‌صراحت، نحوه‌ی ارایه‌ی گزارش‌های عملکرد اجرایی و مالی سازمان به اعضای خود و نیز بازرسی و حسابرسی سازمان مشخص شود.

تبصره‌ی 3- محدوده‌ی جغرافیایی فعالیت سازمان با پیشنهاد هیأت‌مؤسس و بر اساس شاخص‌های تقسیمات کشوری تعیین می‌شود.

مادّه‌ی 22- مرجع صدور پروانه‌ی فعالیت – موضوع مادّه‌ی (17) این آیین‌نامه – پس از دریافت تقاضانامه‌ی سازمان، باید ظرف حداکثر دو هفته نظر خود را نسبت به تأیید یا رد تقاضا اعلام نماید.

تبصره‌ی 1- درصورتی‌که هیأت‌نظارت تقاضا را رد کند، مکلف است ظرف حداکثر دو هفته به‌طور کتبی دلایل رد درخواست را به متقاضی اعلام کند.

تبصره‌ی 2- چنان‌چه موضوع فعالیت سازمان به وظایف هر یک از دستگاه‌های دولتی مربوط باشد، حسب مورد اخذ نظر موافق دستگاه یا دستگاه‌های دولتی ذی‌ربط نیز ضروری است.

تبصره‌ی 3- هیأت‌نظارت مکلف است ظرف یک هفته از تاریخ دریافت تقاضا نسبت به اخذ نظر مرجع ذی‌صلاح (وزارت اطلاعات، وزارت دادگستری، نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و دستگاه‌های تخصصی) اقدام و آن مرجع نیز مکلف است حداکثر ظرف یک ماه نظر خود را اعلام نماید، در غیر این صورت نظر هیأت مزبور موافق تلقی می‌شود.

تبصره‌ی 4- متقاضی صدور پروانه می‌تواند نسبت به رد تقاضای خود به نحو زیر اعتراض نماید:

الف) از تصمیم هیأت‌نظارت شهرستان ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ، به هیأت‌نظارت استان و در صورت رد تقاضا در هیأت‌نظارت استان، ظرف یک ماه به هیأت‌نظارت کشور.

ب) از تصمیم هیأت‌نظارت استان ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ، به هیأت‌نظارت کشور.

پ) تصمیم هیأت‌نظارت کشور در هر مورد قابل‌اجرا ولی در دیوان عدالت اداری قابل‌اعتراض خواهد بود.

مادّه‌ی 23- مجمع عمومی و هیأت‌امنا (حسب مورد) بالاترین مرجع اجرایی سازمان می‌باشند و باید دارای شرایط مقرر در مادّه‌ی (18) این آیین‌نامه باشند.

مادّه‌ی 24- سازمان باید تابعیت ایرانی داشته باشد.

مادّه‌ی 25- سازمان مکلف است هرگونه تغییرات در مفاد اساس‌نامه، هیأت‌مدیره، هیأت‌امنا و نشانی را به مرجع صدور پروانه مربوط اطلاع دهد. در صورت اعلام عدم مغایرت تغییرات با مقررات این آیین‌نامه از سوی مراجع یادشده، سازمان مکلف است وفق آیین‌نامه ثبت، نسبت به ثبت در اداره ثبت شرکت‌ها و مؤسسات غیرتجاری و درج در روزنامه رسمی اقدام نماید.

فصل چهارم - نظارت

مادّه‌ی 26- وظایف مراجع نظارتی استان و شهرستان، به ترتیب در رابطه با سازمان‌های غیردولتی با محدوده‌ی فعالیت در سطح استان و شهرستان به شرح زیر است:

الف) دریافت و بررسی اساس‌نامه‌ی متقاضیان تأسیس سازمان و اقدام به صدور پروانه‌ی فعالیت آن‌ها پس از احراز شرایط و ضوابط مقرر در این آیین‌نامه.

ب) دریافت گزارش‌های عملکرد اجرایی و مالی سالانه و در صورت لزوم موارد مقطعی.

پ) رسیدگی موردی به عملکرد اجرایی و مالی سازمان در صورت ضرورت.

ت) نظارت بر اجرای مقررات این آیین‌نامه.

مادّه‌ی 27- وظایف مرجع نظارتی فرااستانی و ملی در مورد سازمان‌های غیردولتی عبارت است از:

الف) دریافت و بررسی اساس‌نامه‌ی متقاضیان تأسیس سازمان‌های غیردولتی با محدوده‌ی جغرافیایی فرااستانی و ملی و اقدام به صدور پروانه‌ی فعالیت آن‌ها پس از احراز شرایط و ضوابط مقرر در این آیین‌نامه.

ب) دریافت گزارش عملکرد اجرایی و مالی سالانه و در صورت لزوم موارد مقطعی آن‌ها.

پ) رسیدگی و اعلام‌نظر و اتخاذ تصمیم نسبت به شکایات دریافت‌شده از متقاضیان در خصوص تأخیر یا رد صدور پروانه‌ی فعالیت و سایر شکایات و اختلافات میان سازمان‌های غیردولتی با استانداری‌ها و فرمانداری‌ها.

ت) نظارت بر حسن اجرای مقررات این آیین‌نامه.

تبصره‌- نظارت بر سازمان‌های غیردولتی تخصصی توسط دستگاه‌های ذی‌ربط با هماهنگی وزارت کشور انجام خواهد شد.

مادّه‌ی 28- مراجع نظارتی موظف‌اند در حدود فعالیت خود در صورت وصول گزارش و یا اطلاع از عدم رعایت مقررات این آیین‌نامه از سوی سازمان، نسبت به بررسی آن با حضور مشورتی نماینده‌ی سازمان غیردولتی مربوط و نماینده‌ی دستگاه دولتی تخصصی ذی‌ربط اقدام نمایند و در صورت احراز تخلف، حسب مورد، مراحل زیر را به اجرا گذارند:

الف) تذکر شفاهی با مهلت یک‌ماهه برای اصلاح وضعیت.

ب) تذکر کتبی با درج در پرونده با مهلت یک‌ماهه برای اصلاح وضعیت.

پ) تعلیق پروانه‌ی فعالیت برای مدت 3 ماه.

ت) تقاضای لغو پروانه‌ی فعالیت از دادگاه در صورت عدم اصلاح وضعیت.

تبصره‌ی 1- مراتب مذکور توسط مسؤول دبیرخانه‌ی هیأت‌نظارت ابلاغ و در پرونده ثبت می‌شود.

تبصره‌ی 2- نحوه‌ی اقدام مراجع نظارتی بر اساس این مادّه‌، در بخش‌نامه‌ی وزیر کشور که ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه ابلاغ می‌شود، تعیین خواهد شد.

مادّه‌ی 29- صدور مجوز فعالیت سازمان‌های غیردولتی خارجی و بین‌المللی در ایران و نظارت بر آن‌ها به عهده‌ی هیأتی متشکل از نماینده‌ی وزارت امور خارجه، نماینده‌ی وزارت کشور، نماینده‌ی وزارت اطلاعات و نماینده‌ی وزارتخانه یا سازمان دولتی مرتبط با موضوع فعالیت سازمان غیردولتی خارجی یا بین‌المللی خواهد بود.

تبصره‌ – فعالیت سازمان‌های غیردولتی مذکور پس از اخذ مجوز، تابع مقررات این آیین‌نامه است.

فصل پنجم- سایر مقررات

مادّه‌ی 30- سازمان‌های غیردولتی که از مصادیق این آیین‌نامه قرار می‌گیرند و در اجرای مقررات جاری تاکنون ایجاد شده‌اند، باید وضعیت خود را با مقررات این آیین‌نامه تطبیق دهند، در غیر این صورت مشمول مزایا و تسهیلات این آیین‌نامه نمی‌شوند.

مادّه‌ی 31- انحلال سازمان اعم از اختیاری و قهری، بر اساس مفاد ذی‌ربط آیین‌نامه‌ی ثبت تشکیلات و مؤسسات غیرتجاری – مصوب 1337 با اصلاحات بعدی – انجام می‌گیرد.

تبصره‌ - چنان‌چه مدت فعالیت سازمان در اساس‌نامه به‌صورت محدود قید شده باشد، پس از انقضای آن و عدم تمدید بر اساس مقررات این آیین‌نامه سازمان خودبه‌خود منحل می‌گردد.

مادّه‌ی 32- تشکل‌های کارگری و کارفرمایی موضوع فصل ششم قانون کار، واحدهای آموزش عالی و یا مؤسسات پژوهشی موضوع بند «ل» مادّه‌ی (1) قانون اصلاح قانون تأسیس وزارت علوم و آموزش عالی - مصوب 1353- آموزشگاه‌های علمی آزاد و نیز مدارس غیرانتفاعی موضوع قانون تأسیس مدارس غیردولتی و سایر تشکل‌های غیردولتی که در نص قوانین جاری صراحتاً اجازه‌ی تأسیس و انحلال آن‌ها به عهده‌ی دستگاه‌های دولتی واگذار شده‌اند، از شمول سازمان موضوع این آیین‌نامه خارج می‌باشند.

تبصره‌ی 1- مرجع صدور پروانه برای سازمان‌های غیردولتی تخصصی با رعایت مقررات این آیین‌نامه و با اخذ نظر دستگاه‌های ذی‌ربط، وزارت کشور است.

تبصره‌ی 2 – نحوه‌ی صدور پروانه برای سازمان‌های غیردولتی جوانان مطابق تفاهم‌نامه‌ای است که توسط وزارت کشور و سازمان ملی جوانان امضا شده است.

مادّه‌ی 33- از تاریخ ابلاغ این تصویب‌نامه، تصویب‌نامه‌های شماره 12608/ت 27367 هـ مورخ 9/11/ 1381، 34909/ت 27367 هـ مورخ 24/6/1382 و 55877/ت 29645 هـ مورخ 15/10/1382 لغو می‌گردند.

 

 

دیگر قوانین مرتبط با سازمان‌های مردم‌نهاد:

- آیین‌نامه‌ی اصلاحی ثبت مؤسسات غیرتجاری مصوب سال 1337 وزارت دادگستری (ثبت شخصیت حقوقی)

- عمومات قانون تجارت (برگزاری مجامع، هیأت‌مدیره، بازرس، مدیرعامل، مقررات مدیریت سازمان)

- قوانین برنامه‌های 5 ساله توسعه‌ی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور (لزوم توسعه‌ی سمن‌ها، تعامل دولت، واگذاری تصدی‌گری‌ها، نظرخواهی و لزوم مشارکت در برنامه‌ریزی‌ها)

- دستورالعمل و بخش‌نامه‌های صادره از هیأت‌نظارت کشور

- قانون مالیات‌های مستقیم (معافیت مالیاتی): مادّه‌ی 139 - بند ط: کمک‌ها و هدایای دریافتی نقدی و غیر نقدی مؤسسات خیریه و عام‌المنفعه که به ثبت رسیده‌اند، مشروط بر آن‌که به‌موجب اساس‌نامه آن‌ها صرف امور مذکور در بند (ح) این مادّه‌ شود و سازمان امور مالیاتی کشور بر درآمد و هزینه آن‌ها نظارت کند، از پرداخت مالیات معاف است.

مادّه‌ی 139 – بند ی: کمک‌ها و هدایای دریافتی نقدی و غیر نقدی و هم‌چنین حق عضویت اعضای مجامع حرفه‌ای، احزاب و انجمن‌ها و تشکل‌های غیردولتی که دارای مجوز از مراجع ذی‌ربط باشند و وجوهی که به‌موجب قانون و مقررات مربوط از درآمد یا حق‌الزحمه‌ی اعضای آن‌ها کسر و به حساب مجامع مزبور واریز می‌شود، از پرداخت مالیات معاف است.

مادّه‌ی 139 - بند ک: موقوفات و کمک‌ها و هدایای دریافتی نقدی و غیر نقدی انجمن‌ها و هیأت‌های مذهبی مربوط به اقلیت‌های دینی مذکور در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مشروط بر این‌که رسمیت آن‌ها به تصویب وزارت کشور برسد، از پرداخت مالیات معاف است.

 

 

 

شرح وظایف مجمع عمومی عادی، مجمع عمومی فوق‌العاده، بازرس و...

وظایف مجمع عمومی عادی:

·         انتخاب اعضای هیأت‌مدیره و بازرسان (اصلی و علی‌البدل).

·         استماع و رسیدگی به گزارش هیأت‌مدیره و بازرس (بازرسان).

·         تعیین خط‌مشی کلی گروه.

·         بررسی و تصویب یا رد پیشنهادهای هیأت‌مدیره.

·         تصویب ترازنامه و بودجه‌ی گروه.

·         تعیین روزنامه‌ی کثیرالانتشار جهت درج آگهی‌ها و دعوت‌نامه‌ها.

·         عزل اعضای هیأت‌مدیره و بازرسان.

وظایف مجمع عمومی فوق‌العاده:

·         تصویب تغییرات اساس‌نامه‌ی گروه.

·         بررسی و تصویب یا رد انحلال گروه.

·         تغییر در میزان سرمایه گروه.

·         انحلال گروه قبل از موعد.

·         هرگونه تغییر در ماهیت گروه.

وظایف بازرس (بازرسان):

·         بررسی کلیه‌ی اسناد و اوراق مالی و تهیه‌ی گزارش برای مجمع عمومی.

·         مطالعه‌ی گزارش سالانه‌ی هیأت‌مدیره اعم از مالی و غیرمالی و تهیه‌ی گزارش عملکرد برای اطلاع مجمع عمومی.

·         گزارش هرگونه تخلف هیأت‌مدیره از مفاد اساس‌نامه و قوانین موضوعه به مجمع عمومی.

·         بازرس باید درباره صحت صورت دارائی و عملکرد هیأت‌مدیره و درباره‌ی صحت مطالب و اطلاعاتی که مدیران در اختیار مجمع عمومی گذاشته‌اند کتباً اظهارنظر نماید.

سایر وظایفی که اساس‌نامه و قوانین و مقررات موضوعه به عهده‌ی بازرس قرار داده است:

تبصره‌ی 1- بازرس می‌تواند بدون داشتن حق رأی در جلسات هیأت‌مدیره شرکت نماید.

وظایف مدیرعامل:

مدیرعامل مجری مصوبات مجمع عمومی و هیأت‌مدیره بوده و دارای اختیارات و مسؤولیت‌های ذیل است:

·         نمایندگی قانونی در مراجع رسمی و نهادها و در برابر اشخاص حقیقی و حقوقی.

·         استخدام و عزل و نصب کارکنان در حدود ضوابط و مصوبات و با تصویب هیأت‌مدیره.

·         نگهداری دارایی، اموال، حساب‌ها، اسناد و دفاتر مؤسسه.

·         اعمال اختیاراتی که به‌صورت موردی یا مقطعی از جانب (هیأت‌مدیره) به وی تفویض شده باشد.

·         ارایه‌ی پیشنهادهای لازم درزمینه‌ی گسترش، بهبود و هماهنگی در فعالیت‌های گروه به هیأت‌مدیره جهت ارایه به مجمع عمومی.

·         تهیه‌ی پیش‌نویس ترازنامه، بودجه، خط‌مشی و گزارش سالیانه جهت بررسی هیأت‌مدیره و ارسال به مجمع عمومی.

·         تهیه‌ی پیش‌نویس آیین‌نامه‌های مورد لزوم جهت طرح و تصمیم‌گیری در هیأت‌مدیره.

·         نظارت و ایجاد هماهنگی در فعالیت شعب، نمایندگی‌ها و دفاتر پس از طی مراحل قانونی.

·         پیشنهاد برگزاری جلسه مجمع عمومی فوق‌العاده با ذکر علل موجهه برای تصویب به هیأت‌مدیره.

·         انجام سایر وظایف و اختیاراتی که طبق قانون و آیین‌نامه‌های مصوب و اساس‌نامه به مدیرعامل محول شده یا بشود.

وظایف هیأت‌مدیره:

هیأت‌مدیره نماینده‌ی قانونی بوده و وظایف و اختیارات آن به شرح ذیل است:

حفظ و حراست اموال منقول و غیرمنقول، رسیدگی به حساب‌ها، پرداخت دیون و وصول مطالبات، اجرای مصوبات مجامع عمومی، افتتاح حساب در بانک‌ها طی انجام تشریفات قانونی، تعقیب جریانات قضایی و اداری و ثبتی در کلیه‌ی مراحل قانونی در محاکم، تعیین حکم و تعیین وکیل و عزل آن، قطع و فصل دعاوی از طریق سازش (مصالحه) و در صورت اقتضا تفویض و واگذاری تمام یا قسمتی از اختیارات خود به هر شخص دیگر اعم از حقوقی یا حقیقی با حق توکیل و سایر وظایفی که بر اساس اساس‌نامه به هیأت‌مدیره واگذار گردیده، به‌طورکلی هیأت‌مدیره می‌تواند هر اقدام و معامله‌ای را که ضروری بداند در مورد نقل‌وانتقال اموال منقول که مستلزم تصویب مجمع عمومی است پس از تصویب مجمع به نام تشکل انجام دهد.

 

 

راهنمای تأسیس سمن

برای تأسیس یک سمن مراحل ذیل سپری می‌شود:

1- ثبت درخواست تأسیس سمن از طریق تکمیل فرم تقاضانامه در پرتال و دریافت کد پیگیری.

2- مراجعه به پرتال جهت اطلاع از نتیجه‌ی درخواست تأسیس یک هفته تا 10 روز پس از تقاضا.

3- تکمیل فرم مشخصات فردی مؤسسان و اساس‌نامه از طریق سایت در صورت تأیید تقاضای تأسیس سمن.

4- مراجعه‌ی نماینده‌ی مؤسسان به اداره کل امور سازمان‌های مردم‌نهاد وزارت کشور یا دفتر امور اجتماعی استانداری و فرمانداری‌ها (با توجه به محدوده‌ی جغرافیایی فعالیت سمن) جهت تحویل مدارک (3 قطعه عکس، اصل و تصویر مدارک تحصیلی یا ارایه‌ی مدرک معتبر برای 2 نفر متخصص در ارتباط با موضوع فعالیت، کپی شناسنامه اعضا، معرفی‌نامه نماینده‌ی هیأت‌مؤسس) برای انجام تشریفات اداری.

5- تشکیل پرونده در دبیرخانه‌ی هیأت‌نظارت و انجام استعلامات 4 گانه (قوه قضاییه، اطلاعات، ناجا، تخصصی).

6- اخذ پاسخ استعلام‌ها و طرح پرونده تأسیس سمن در هیأت‌نظارت.

7- برگزاری مجمع عمومی مؤسس جهت تعیین هیأت‌مدیره و بازرسان و تصویب طرح اساس‌نامه در صورت موافقت هیأت‌نظارت با تأسیس انجمن.

8- معرفی سمن به ثبت شرکت‌ها جهت ثبت شخصیت حقوقی.

9- تحویل پروانه‌ی تأسیس و فعالیت پس از دریافت روزنامه رسمی ثبت شرکت‌ها.

1- نحوه‌ی ارسال درخواست صدور پروانه‌ی تأسیس و فعالیت سازمان مردم‌نهاد:

1-1- متقاضی می‌بایست وارد وب‌سایت معاونت امور سازمان‌های مردم‌نهاد وزارت کشور به آدرسhttp://saman.moi.ir شده از منوی خدمات، درخواست خود را ارسال نماید.

1-2- بعد از وارد شدن و باز شدن صفحه‌ی تذکرات مهمی از قبیل 1- شما از این صفحه می‌توانید تأسیس سازمانی مردم‌نهاد در گستره‌ی فعالیت ملی، استانی، شهرستانی را درخواست نمایید 2- پیشنهاد می‌شود به‌منظور کاهش زمان ارایه‌ی درخواست تأسیس تا مرحله‌ی معرفی به ثبت شرکت‌ها، درخواست تأسیس از سوی حداقل 9 نفر ارایه گردد تا پس از طی مراحل اداری و به هنگام تعیین مدیران نیاز به‌صرف زمان مجدد برای استعلام درباره‌ی افراد معرفی‌شده جدید نبوده و تمامی استعلام‌ها به‌یک‌باره در بدو امر انجام پذیرد و... ظاهر می‌شود که متقاضی باید بخش مذکور را به‌دقت مطالعه نماید.

1-3- بعد از مطالعه‌ی تذکرات مهم که در بالا به آن اشاره شد، راهنمای تکمیل و فرم درخواست صدور پروانه‌ی تأسیس سازمان‌های مردم‌نهاد ظاهر می‌شود که متقاضی می‌بایست به‌دقت فرم راهنما را که شامل 10 بند ذیل است:

1- در انتخاب نام پیشنهادی سمن دقت شود که نام انتخابی با موضوع و اهداف دارای سنخیت باشد به‌نحوی‌که از نام، نوع فعالیت و اهداف به ذهن متبادر گردد.

 

الف) نام موصوف باید دارای وجه تمایز با فعالیت مؤسسات انتفاعی و یا مراکزی باشد که تأسیس آن‌ها بر اساس مادّه‌ی 32 آیین‌نامه اجرایی سال 1384 که در صفحه‌ی 13 (آیین‌نامه‌ی اجرایی تأسیس و فعالیت سازمان‌های غیردولتی) به آن اشاره گردیده مستلزم کسب مجوز از سایر مراجع است.

ب) از ذکر نام اسامی نامأنوس و یا غیرفارسی خودداری شود.

ج) در نام پیشنهادی از به‌کار بردن واژگانی که دلالت عام دارند مثل ایرانی، ایرانیان خودداری شود.

2- شخصی به‌عنوان نماینده‌ی هیأت‌مؤسس معرفی شود که:

الف) مورد وثوق و اطمینان هیأت‌مؤسس باشد زیرا اقدام ایشان به نمایندگی فرض گردیده و مسؤولیت اقدامات ایشان به عهده‌ی هیأت‌مؤسس است.

ب) علاقه‌مندی و فرصت لازم را برای پیگیری امور داشته باشد.

ج) با موضوع و اهداف و... آشنایی کامل داشته باشد و بتواند پاسخگوی سؤالات احتمالی باشد.

3- محور فعالیت: عبارت است از فعالیت تخصصی سازمان که بایستی به‌صورت موضوع واحد انتخاب شود.

4- حوزه‌ی فعالیت: یک عنوان جزیی است که نسبت به‌عنوان محور فعالیت روشن‌تر است.

5- موضوع فعالیت: که می‌بایست جهت اطلاعات کامل‌تر در بخش تعیین محور و حوزه‌ی فعالیت روی قسمت موردنظر کلیک نموده و طبق جدول استانداردسازی موضوع فعالیت سازمان مردم‌نهاد، محور فعالیت، حوزه‌ی فعالیت و موضوع فعالیت را مشخص نمود.

6- محدوده‌ی جغرافیایی فعالیت می‌تواند یکی از محدوده‌های شهرستانی، استانی، فرااستانی و ملی باشد.

الف ) اگر محدوده‌ی فعالیت فرااستانی انتخاب شود به این معنی است که هیأت‌مؤسس می‌تواند در پیش از یک استان و حداکثر در 4 استان فعالیت داشته باشند.

7- نحوه‌ی اداره‌ی ساختار می‌تواند یکی از دو نوع مجمع عمومی عضوپذیر یا مجمع عمومی هیأت‌امنا باشد.

الف) در ساختار سازمان‌های مردم‌نهاد اصل بر عضوپذیر بودن آن‌ها و مشارکت جمعی و حداکثر است ولی درصورتی‌که ساختار هیأت امنایی (عضوپذیری محدود) انتخاب شود به معنای تصمیم‌گیری در بین اعضای هیأت‌امنا است که عمدتاً خاص امور خیریه است.

8- هدف: رسالت واقعی یک سازمان مردم‌نهاد است که باید علاوه بر شفافیت، قابل حصول نیز باشد. هدف به‌صورت روشن و در قالب حداکثر 4 عنوان طرح گردد.

9- شیوه‌های اجرایی: عبارت است از مکانیسم‌ها و مجموعه‌برنامه‌ها و فعالیت‌هایی که سازمان در راستای دستیابی به اهداف دنبال می‌کند.

10- مشخصات هیأت‌مؤسس (9 نفر) که حداقل 2 نفر مدرک تحصیلی منطبق با اهداف را داشته باشند تکمیل و نوع شغل دقیقاً ذکر شود.

الف) پر نمودن خلاصه‌ی اطلاعات شخصی هیأت‌مؤسس جمعاً 9 نفر الزامی بوده و در قسمت سوابق شغلی حتماً دقت شود که دو یا سه مورد از آخرین پست‌های مدیریتی و اجرایی ذکر گردد.

 برگه را مطالعه نموده سپس اقدام به تکمیل نسخه الکترونیکی درخواست صدور مجوز تأسیس سازمان مردم‌نهاد نماید.

1-4- پس از تکمیل فرم (تکمیل تمام فیلدها اجباری است) گام بعد را کلیک نموده که در این قسمت روند کار توضیح داده شد است. درصورتی‌که نیاز به تغییر در فرم باشد روی دکمه‌ی گام قبل و در غیر این صورت روی دکمه‌ی تأیید کلیک شود.

1-5- پس از تکمیل تمامی فیلدهای فرم الکترونیکی درخواست، یک کد پیگیری به متقاضی از طریق سیستم داده می‌شود که با کلیک روی کد در حافظه ذخیره می‌شود و لازم است جهت مراجعات بعدی در حفظ و نگهداری آن دقت شود و در صورت مفقود شدن، نماینده‌ی هیأت‌مؤسس می‌بایست با معرفی از اعضای مؤسس به استانداری/فرمانداری مربوطه مراجعه نماید و کد توسط کارشناس مربوطه تحویل داده شود.

1-6- پس از انجام مراحل فوق متقاضی برای آگاهی از مراحل پیشرفت اداری درخواست خود، وارد وب‌سایت معاونت امور سازمان‌های مردم‌نهاد وزارت کشور شده http://saman.moi.ir و کد پیگیری را در قسمت پیگیری صدور پروانه‌ی تأسیس سازمان مردم‌نهاد در کادر مربوطه وارد نموده و کلید جستجو را انتخاب می‌نماید. که با دو پیغام زیر مواجه می‌شود:

الف) اعضای هیأت‌مؤسس درخواست تأسیس سازمان مردم‌نهاد... ... ...

پس از بررسی‌های لازم، اهداف و موضوع فعالیت یادشده در درخواست شما با مفاد آیین‌نامه‌ی اجرایی تأسیس و فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد مصوب هیأت محترم دولت به شماره‌ی 27862/ت 31281 مورخ 8/5/84 منطبق دانسته شد. اکنون به‌منظور استعلام صلاحیت فردی مؤسسان و هم‌چنین اخذ نظر مراجع تخصصی ذی‌ربط نسبت به صلاحیت تخصصی افراد و اساس‌نامه پیشنهادی، لطفاً نسبت به تکمیل و ارسال برگه‌های مشخصات فردی و اساس‌نامه، مراحل ذیل را طی نمایید. که کاربر با کلیک کردن بر روی لینک تکمیل و ارسال برگه‌های مشخصات فردی به فرم اعضا هدایت می‌شود که لازم است مشخصات 9 نفر را به‌طور کامل از قبیل اطلاعات محل کار و سکونت، اطلاعات تحصیلی و... را تکمیل نماید.

1-7- پس از وارد شدن اطلاع اعضا، سیستم کاربر را به مرحله تکمیل اساس‌نامه هدایت می‌کند که لازم است کار بر اساس نوع اداره تشکل «درصورتی‌که سازمان مردم‌نهاد موردنظر از طریق مجمع عمومی اعضا یا مجمع عمومی امنا باشد» یکی را انتخاب نموده و فرم اساس‌نامه را تکمیل نماید.

1-8- پس از تکمیل اساس‌نامه پیغام پایان کار به شکل زیر نمایش داده می‌شود. کاربر می‌تواند با کلیک بر روی لینک پیش‌نمایش اساس‌نامه، اساس‌نامه‌ی خود را مشاهده کرده و از آن نسخه چاپی تهیه کند. لازم به ذکر است که در پیام محل مراجعه به رنگ سبز مشخص شده است.

درخواست‌کننده گرامی:

ورود اطلاعات برگه‌های مشخصات فردی، اعضای مؤسس و طرح اساس‌نامه با موفقیت به پایان رسید. شما می‌توانید با در دست داشتن مدارک ذیل در ساعات و روزهای اداری به وزارت کشور (سازمان مردم‌نهاد در گستره‌ی فعالیت فرااستانی و ملی)، استانداری (سازمان مردم‌نهاد در گستره‌ی فعالیت استان) و فرمانداری (سازمان مردم‌نهاد در گستره‌ی فعالیت شهرستانی) مراجعه نمایید.

- معرفی‌نامه‌ی امضاشده از سوی تمامی اعضای هیأت‌مؤسس مبنی بر معرفی نماینده‌ی تام‌الاختیار خود برای سپری کردن مراحل اداری.

- 3 قطعه عکس 3 در 4 از تمامی اعضای هیأت‌مؤسس.

- تصویر شناسنامه، کارت ملی، مدرک تحصیلی اعضا و اساس‌نامه‌ی فعالیت تشکل.

ب) اعضای هیأت‌مؤسس درخواست تأسیس سازمان مردم‌نهاد... ... ...

فرم درخواستی شما نیاز به تکمیل اطلاعات و پاره‌ای اصلاحات دارد. لطفاً موارد خواسته‌شده را مجدداً ویرایش کرده و جهت بررسی به این مرکز ارسال نمایید. نتیجه بررسی مجدداً از طریق همین سامانه قابل‌پیگیری خواهد بود.

مواردی که نیاز به اصلاح دارند:

... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

... ... ... ... ... ... ... ... ... .

که در صورت مورد فوق لازم است متقاضی مواردی را که نیاز به اصلاح دارند مجدداً ویرایش کرده و به مرکز ارسال نمایند. پس از بررسی توسط کارشناس مربوطه وزارت کشور/استانداری/فرمانداری و تأیید آن متقاضی می‌بایست مراحل بالا را که به آن اشاره شد انجام دهد.

2 – مراحلی که بعد از این‌که متقاضی مدارک موردنظر را تحویل کارشناس مربوطه در وزارت کشور/استانداری/فرمانداری می‌دهد به شرح ذیل است:

2-1- استعلامات سیاسی‌ـ‌ امنیتی، انتظامی‌ـ اخلاقی، تشخیص هویت و دستگاه تخصصی از طریق ادارات ذی‌ربط.

2-2- طرح تقاضای سازمان مردم‌نهاد در هیأت‌نظارت بر سازمان‌های مردم‌نهاد پس از جواب استعلام‌ها.

2-3- برگزاری مجمع عمومی مؤسس و تکمیل برگه‌های صورت‌جلسه‌ی مجمع عمومی اعضا و صورت‌جلسه‌ی تعیین سمت اعضا هیأت‌مدیره و بازرسان و تصویب طرح اساس‌نامه پس از موافقت هیأت‌نظارت با تأسیس انجمن و تحویل به کارشناس مربوطه در وزارت کشور/استانداری/فرمانداری.

2-4- معرفی سازمان مردم‌نهاد به اداره‌ی ثبت اسناد و املاک‌ـ‌ثبت شرکت‌ها جهت انجام امورات ثبتی.

2-5- آگهی تأسیس در روزنامه‌ی رسمی و ارایه‌ی آن به کارشناس مربوطه در وزارت کشور/استانداری/فرمانداری.

2-6- صدور پروانه‌ی فعالیت.